Leven met onzekerheid

De mens is het enige wezen dat op de hoogte is van zijn onvermijdelijke dood. Die kan zich op elke leeftijd en soms zeer onverwacht aandienen. Ieder van ons leeft alleen al daarom altijd met onzekerheid. Maar hoe daar tegenaan gekeken wordt, verandert met de tijd en de omstandigheden.

De gedachte dat risicos beheersbaar en meetbaar kunnen zijn, kwam pas op in de Renaissance. Sindsdien houden we ons bezig met het inschatten, berekenen en beheersen van risicos. Tegelijkertijd merken we dat we daarmee de onzekerheid niet kunnen uitbannen. Bepaalde onzekerheden blijven bestaan, en er komen nieuwe bij. Door menselijk handelen en nieuwe technologieën creëren we risicos. Veel milieuproblemen en klimaatverandering worden toegeschreven aan menselijk handelen. Gezondheidsrisicos voor onszelf en ons nageslacht lijken zich op te stapelen. We leven volgens sommigen dan ook in een risicomaatschappij.

In de westerse samenleving heeft de burger, maar ook de overheid, vaak veel moeite met onzekerheid. Daarbij is er bovendien sprake van een paradox: hoe meer veiligheid er tot stand wordt gebracht, des te bedreigder lijken we ons te voelen. Dit cahier gaat over het vermogen of onvermogen om te leven met onzekerheid. Daartoe bundelen we inzichten uit verschillende disciplines: van psychologie tot rechtswetenschappen, van filosofie tot milieuwetenschappen en van hydrologie tot bestuurskunde, om een aantal uithoeken te noemen. Bij de samenstelling is niet gestreefd naar volledigheid, maar er komen wel veel verschillende aspecten aan bod. Van de ontwikkeling van het rekenen met kansen, via de onnatuurlijkheid van natuurrampen en allerhande gezondheidsrisicos tot praktijkgevallen als mobiel bellen, het risico op overstromingen en een discussie over het omgaan met een grote kans op borst- en eierstokkanker.

Leven met onzekerheid is moeilijk, maar het is niet te vermijden. Dat onder ogen zien is verstandiger dan als een struisvogel de kop in het zand te steken. Dit cahier biedt aanknopingspunten om verstandiger met onzekerheid om te gaan.