Om zwanger te worden moet je seks hebben

Het effect van invriezen, kansberekening en een zwangerschap buiten het lichaam… Bijzondere wetenschappelijke weetjes over voortplanting uit ons cahier ‘Van slaapkamer naar laboratorium: de stand van de voortplantingsgeneeskunde’.

De eerste reageerbuisbaby

Louise Brown (25 juli 1978) was de eerste IVF-baby ter wereld. Op 15 mei 1983 werd de eerste reageerbuisbaby van Nederland, Stefanie Hing Li, in het Dijkzigt ziekenhuis te Rotterdam geboren.

De eerste ICSI-baby

Op 14 januari 1992 werd de eerste ‘ICSI-baby’ geboren. Naar schatting zijn op dit ogenblik drie miljoen kinderen geboren dankzij intracytoplasmatische sperma-injectie of ICSI.

Kosten en vergoeding IVF

Nadat in 1989 het ziekenfonds IVF ging vergoeden, is het aantal behandelingen snel gestegen. In Nederland zitten drie IVF-behandelingen in het basispakket, voor ongeveer tweeduizend euro, exclusief medicijnen.

Meerlingen

Onvruchtbaarheidsbehandelingen zijn verantwoordelijk voor 1 tot 2% van alle eenlingen die geboren werden, en voor maar liefst 40 tot 50% van alle tweelingen. Van alle drie- of nog meer-lingen was zelfs 80 tot 90% het gevolg van een medische behandeling van onvruchtbaarheid. In Noord-Europese landen is het beleid inmiddels veranderd, waardoor een meerlingzwangerschap door IVF nog slechts een uitzondering is.

Kans op zwangerschap

De maandelijkse kans op een succesvolle zwangerschap is bij een gezond paar ongeveer 20%. Van de vrouwen onder de 25 jaar die een kind proberen te krijgen is 80% binnen een jaar zwanger. Boven de 35 jaar neemt dat percentage af tot rond de 50%.

Meer seks

Een kwart van de stellen die hulp zoekt voor verminderde vruchtbaarheid heeft niet genoeg seks.

Zwak zaad

In ongeveer 20% van de gevallen van verminderde vruchtbaarheid ligt de oorzaak bij de gebrekkige vitaliteit van de zaadcellen.

Zaadcellen

Een zaadlozing is twee tot zes milliliter en er zitten meer dan 80 miljoen zaadcellen in. Het ejaculaat bestaat verder uit vocht uit de zaadblaasjes (70%) en de prostaat (25%). Om een eitje te bevruchten zijn 80 miljoen zaadcellen een goed begin.

Onvruchtbaarheid over de grens

In sub-Sahara Afrika komt relatief veel zogenoemde one child infertility voor, de onvruchtbaarheid die ontstaat door problemen rond de eerste zwangerschap of geboorte, in slecht functionerende gezondheidszorgsystemen.

Drie-ouder baby

Recent is een eerste gezond kind geboren in een familie met een zeer ernstige mitochondriale ziekte t.g.v. een mutatie in het mtochondriaal (mt)-DNA. Er wordt bij deze techniek gebruik gemaakt van de eicel van een gezonde donor waaruit de celkern is verwijderd.

Rouw

Het definitief niet­-krijgen van kinderen kan emotioneel net zo hard aankomen als het verlies van een dierbare.

Vruchtbaarheid en kanker

Er zijn tegenwoordig diverse effectieve middelen om die voortplanting ook na chemotherapie of bestraling veilig te stellen. Voor (jonge) mannen en vrouwen. Zo kunnen eierstokken verplaatst worden of eicellen, embryo’s of stukjes weefsel van de eierstokken worden ingevroren.

Succesfactor invriezen eicellen en embryo’s

Per cyclus zijn gemiddeld 8 tot 10 eicellen in te vriezen tegen maximaal 4 embryo’s van enkele dagen oud. Wanneer een vrouw via ingevroren eicellen zwanger wil worden, is het slagingspercentage tegenwoordig 4-6% per ingevroren eicel. Voor embryo’s ligt dat op ongeveer 15%.

Pijnpunt

Om het succes van behandelingen als IVF en ICSI te vergroten, worden meer embryo’s gekweekt dan nodig; de restembryo’s worden vernietigd. Dat geldt bij PGD ook. Sommige mensen hebben daar grote moeite mee.

Met dank aan de diergeneeskunde

De diergeneeskunde heeft met onder andere Kunstmatige Inseminatie en Embryotransplantatie de voortplantingsgeneeskunde naar een bijzonder productief niveau getild.

PGD

Pre-implantatiegenetische diagnostiek is een techniek om genetische afwijkingen op te sporen in eicellen of embryo’s bij IVF of ICSI. Dit zijn de top 10 aandoeningen waarbij PGD wordt toegepast:

Zorgverlof

Sinds 2015 moet een werkgever zorgverlof verlenen voor vruchtbaarheidsbehandelingen.

Eicellen op

Een man maakt bijna continu nieuwe zaadcellen aan, een vrouw wordt geboren met al haar eitjes: ongeveer twee miljoen. Direct na de geboorte begint dat aantal eitjes al af te nemen. Tegen de tijd dat een vrouw voor het eerst menstrueert zijn er nog ‘maar’ 400 duizend over. Na ongeveer 500 eisprongen heeft een vrouw op de leeftijd van gemiddeld 52 jaar geen eicellen meer over.

Eileiders spoelen

Uit onderzoek van de Amsterdamse academische centra VUmc en AMC in een groot aantal Nederlandse ziekenhuizen blijkt dat het spoelen van verstopte eileiders met een oliehoudend contrastmiddel voor een röntgenonderzoek naar verstopte eileiders, de kans op zwangerschap vergroot.

Huidcel wordt zaadcel

In experimenteel onderzoek zijn al muizen geboren uit eicellen die bevrucht werden met een tot zaadcel ‘opgewerkte’ huidcel.