Allergie: als je afweer te sterk reageert op stof, pollen, wespen

Allergie is een heftige afweerreactie op een op zich relatief onschuldige stof uit de omgeving zoals koemelk, pollen, huisstofmijt of kattenhaar. Zo’n stof heet een allergeen. Die heftige afweerreactie leidt vervolgens tot de vorming van de antistof van het type IgE. Wanneer deze antistof aan het allergeen en aan bepaalde afweercellen bindt, komen ontstekingsstoffen vrij, zoals histamine.

Deze stoffen zijn verantwoordelijk voor de typische allergische verschijnselen als niesaanvallen, tranende ogen, piepende ademhaling en eczeem. Ongeveer 30% van de Nederlanders heeft last van één of meerdere allergieën.

Allergisch astma

Allergisch astma is een van die allergieën. Bij mensen met allergisch astma reageert het afweersysteem te sterk op allergene stoffen, zoals stuifmeelkorrels, uitwerpselen van de huisstofmijt, huidschilfers van dieren en schimmelsporen. Hierdoor kunnen zij benauwd worden of piepend gaan ademhalen. De klachten kunnen binnen dertig minuten optreden, maar er kan ook tien uur overheen gaan. Dit maakt het vaak lastig om de exacte oorzaak van de allergische reactie te ontdekken. De bepaling van de IgE-antistoffen tegen bepaalde allergenen in bloed geeft al meer inzicht, of een huidpriktest met verschillende allergenen.

Allergisch astma begint meestal op kinderleeftijd en gaat vaak gepaard met eczeem, jeuk, tranende ogen en loopneus en niezen.

Door middel van de zogenaamde priktest wordt bepaald welke stof de overgevoeligheid veroorzaakt.

Insectensteek

Meestal na eind augustus wanneer wespennesten hun maximale omvang bereikt hebben, krijgen we vaak te maken met wespensteken. Het wespengif bevat verschillende eiwitten, die pijn, zwelling en jeuk kunnen veroorzaken maar ook forse allergische reacties. Het sterk opzwellen van een arm of been is nog geen echte allergische reactie waarbij IgE-antistoffen in het spel zijn, het is meer een overgevoeligheidsreactie op het gif. Wanneer iemand last krijgt van klachten over het hele lichaam, zoals overal jeuk en galbulten, buikkrampen, braken en diarree, een dichtgeknepen keel of een astma-aanval, dan gaat het om een echte allergische (IgE-gemedieerde) reactie. Deze wordt behandeld met adrenaline, antihistaminica en corticosteroïden. Iemand die eenmaal een echte allergische reactie heeft gehad, heeft een verhoogde kans op een ernstige reactie bij een volgende steek, en doet er goed aan om een adrenalinepen bij zich te hebben om direct op een steek te kunnen reageren.

Immunotherapie

De meeste behandelingen voor allergie bestaan uit het verlichten van de symptomen.

Ontstekingsremmers en luchtwegverwijders geven verlichting bij allergisch astma en antihistaminica worden ingezet bij hooikoorts. Tegenwoordig zijn er ook biologicals (anti-IgE-antistoffen) die specifieke afweerstoffen uitschakelen en zo de allergie verminderen.

Deze behandelingen doen niets aan de onderliggende oorzaak. Immunotherapie doet dat wel. Door immunotherapie wordt het afweersysteem weer heropgevoed. Dit gebeurt door het allergeen in toenemende hoeveelheden toe te dienen. Na een aantal jaren leidt dit tot een verlaging van de hoeveelheid IgE specifiek voor het allergeen waarmee wordt behandeld. De allergiesymptomen verminderen al eerder.

De behandeling duurt meestal wel jaren, en het succes is afhankelijk van het soort allergie. Bij insectenallergie is het effect meer dan 95%, bij pollenallergie meer dan 85%, maar bij huisstofmijt net boven de 50%.