Veiligheid van vaccins

In landen waar niet of onvoldoende wordt gevaccineerd, blijven infectieziekten veel slachtoffers eisen. Zo sterven wereldwijd elk jaar tussen de 300.000 en 400.000 kinderen aan mazelen.

Vaccins zorgen ervoor dat het afweersysteem alvast antistoffen en afweercellen aanmaakt tegen een bepaalde ziekte, zodat bij de eerste echte besmetting iemand al afweer heeft en daardoor niet ziek wordt. Naast bescherming kunnen vaccins ook bijwerkingen geven.

Vaccins worden voor ze op de markt komen goed onderzocht op effectiviteit en veiligheid. Maar een deel van de bijwerkingen, met name de zeldzamere en bijzondere, wordt pas duidelijk bij het gebruik in de praktijk. Dan wordt er immers meestal op veel grotere schaal, langduriger en in diverse groepen gevaccineerd.

Spontane meldsystemen van vermoedens van bijwerkingen zijn een hoeksteen van de veiligheidsbewaking van geneesmiddelen en vaccins. Wereldwijd worden veel veiligheidssignalen ontdekt met deze meldsystemen. In Nederland is Bijwerkingencentrum Lareb het meld- en kenniscentrum. Artsen en (gevaccineerde) patiënten melden daar vermoedens van bijwerkingen. Op basis van analyse van deze meldingen geneert Lareb ‘signaleringen’ van nieuwe kennis over bijwerkingen.

Over vaccins die al lang in rijksvaccinatieprogramma’s worden gebruikt, wordt gelukkig zelden iets nieuws ontdekt, en zeker niets verontrustends. Maar goede bewaking blijft belangrijk. Om alert te blijven en voor het vertrouwen in vaccins. Je kunt namelijk alleen vol vertrouwen zeggen dat je niets vindt als je goed zoekt.

Extra alertheid is geboden als er op grote schaal versneld een nieuw vaccin gebruikt wordt waar nog niet zo veel ervaring mee is. Zoals bij de Mexicaanse griepprik tijdens de pandemie. Meldingen van narcolepsie, een ernstige slaapstoornis die het leven sterk beïnvloedt, bij gevaccineerde tieners in Scandinavische landen leidden destijds tot een ‘signalering’ van deze mogelijke bijwerking van Pandemrix, één van de H1N1-vaccins.