Hoe herken je een teek op je huid?

Teken komen vrijwel overal in het groen voor. Ze leven in de buurt van bos of bosjes, op plekken met een laag dode bladeren of dichte begroeiing zoals hoog gras, klimop en varens. En misschien leven ze zelfs in je eigen tuin!

Uit Wagenings onderzoek blijkt namelijk dat ongeveer één op de drie tekenbeten in eigen tuin wordt opgelopen. Dat geldt natuurlijk vooral voor tuinen aan de rand van of midden in een natuurgebied maar ook regelmatig tuinen binnen de bebouwde kom. Twee voorwaarden voor teken zijn wel dat het niet te droog mag worden én dat er dieren leven. Vaak wordt gedacht dat teken alleen uit bomen vallen, maar dat is niet waar. Zij ‘stappen’ over van grassen en struiken naar dieren en mensen. Als ze daar eenmaal zitten, zoeken ze naar een geschikte plek om zich vast te bijten in je huid. Hun favoriete plekken zijn je liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, randen van je ondergoed en achter je oren. Bij kinderen zoeken teken ook graag de haargrens in de nek op. Een teek is als hij nog geen bloed heeft gezogen erg klein, slechts 1 tot 3 millimeter. Dat is niet meer dan een plat maanzaadje. Teken zijn dan ook gemakkelijk over het hoofd te zien.

Check je lijf, check je kleding

Als je in een gebied woont of verblijft waar teken zitten, moet je nadat je op een plek waar mogelijk teken zitten bent geweest dezelfde dag nog de huid van top tot teen nakijken op teken. Omdat je niet de achterkant van je lichaam zelf kunt inspecteren, moet je dat iemand anders laten doen, of een spiegel gebruiken. Het liefst op een plek met goed licht. Als een teek net heeft gebeten, lijkt het of er een plat zwart puntje op je huid vastzit. Soms is er dan ook al een klein rood hof. Meestal is er dan ook lichte jeuk. Mensen die veel door teken worden gebeten, herkennen die jeuk vaak wel, maar toch worden zij ook verrast door teken die zij niet eerder hebben opgemerkt. Dus ook voor hen geldt: als je in het groen bent geweest, kijk jezelf dan ’s avonds voordat je in bed stapt na of laat je nakijken. Iets anders is dat teken zich graag een paar dagen verstoppen in kleren of schoenen. Als je in oude kleren in de tuin hebt gewerkt, kun je een paar dagen later alsnog een teek oplopen bij het aantrekken van die kleren, ook als je niet tussen de planten hebt gezeten. Wees ook altijd bedacht op meerdere teken. Er is geen enkele reden te veronderstellen dat slechts één teek je heeft gebeten. Eenmaal in huis gaan teken gelukkig binnen een dag of vijf dood door uitdroging. Een goede tip om teken uit kleding te krijgen, is om deze op 60 °C te wassen, of om nog droge kleding 10 minuten bij 60 °C in de wasdroger te stoppen.

Dikke teek

Als een teek lang (enkele dagen) op de huid zit en al die tijd bloed opzuigt, zwelt hij op tot een bruin of grijs bolletje ter grootte van een erwt. Bij mensen komt het meestal niet zo ver, maar honden- en kattenbezitters halen dergelijke grotere teken vaak uit de vacht van een hond. Dit zijn meestal de volwassen tekenvrouwtjes, die als ze zich helemaal hebben volgezogen én met een mannetje hebben kunnen paren tot 2000 eitjes kunnen leggen en daarna sterven. Uit die eitjes komen dan, als de eitjes op een vochtige plek liggen, de larven. Meestal gebeurt dit gewoon in de natuur. Daar kan het vrouwtje zich op grotere wilde dieren zoals reeën, egels, fazanten en hazen voeden, én is de kans groot dat de eitjes op een vochtig plekje op de bosbodem terecht komen. De larven die na enkele weken tot maanden tevoorschijn komen wachten dan ‘geduldig’ op een vogel of klein knaagdier. Daar kunnen ze zich volzuigen en pikken ze voor het eerst ziekmakende micro-organismen, zoals lymebacteriën uit het dier op. Als ze volgezogen zijn laten de larven zich vallen en vervellen in enkele weken of maanden tot nimf. Deze nimfen zijn regelmatig besmet met bijvoorbeeld de lymebacteriën. De nimfen veroorzaken via hun beet dan ook het vaakst de ziekte van Lyme. Als een nimf op een ‘wild’ dier bloed zuigt, en volgezogen weer op een gunstige plek terecht komt, vervelt hij in enkele maanden tot mannetje of vrouwtje.