Ons afweersysteem: weerstand tegen ziekten

Het afweersysteem, ook wel immuunsysteem genoemd, beschermt ons dag in dag uit tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Daarnaast bestrijdt het kanker door voortdurend ontspoorde eigen lichaamscellen op te ruimen. Zonder een goed werkend afweersysteem kunnen we niet overleven.

Om deze belagers op afstand te houden heeft het lichaam verschillende afweerlinies.

1ste linie: huid en slijmvliezen

De huid en slijmvliezen zijn onze eerste en belangrijkste verdedigingslinie tegen ziekteverwekkers. De harde hoornlaag van de huid is een stevige barrière, en door hoesten en de werking van trilhaarcellen blijven de longen verschoond van ziekteverwekkers. De microben die binnenkomen via besmet voedsel en drank worden verwelkomd door agressief maagzuur dat de meeste binnendringers doodt.

2de linie: de aangeboren afweer

Als microben voorbij de eerste linie geraken, komt binnen enkele minuten de aangeboren afweer in actie. Grote vreetcellen, ofwel fagocyterende cellen, eten de indringers letterlijk op. Ook circulerende antibacteriële stoffen in de bloedbaan en weefsels kunnen ziekteverwekkers doden.

3de linie: de verworven afweer

Voor de enkele bacteriën die bestand zijn tegen deze afweerstoffen of niet herkend worden door de vreetcellen, hebben we een derde afweerlinie, het verworven afweersysteem. Hierin werken afweercellen nauw samen om infecties te bestrijden. Een belangrijke rol is weggelegd voor dendritische cellen. Dit zijn cellen die gespecialiseerd zijn in het opsporen en opnemen van microben, én van ontspoorde eigen lichaamscellen zoals kankercellen. De dendritische cellen activeren vervolgens zogeheten T-cellen die de vreetcellen helpen microben te doden en B-cellen die antistoffen produceren. Deze antistoffen, ook wel antilichamen of immuunglobulines genoemd, blijven aanwezig na de infectie om ons te beschermen. Na elke besmetting blijven ook extra T- en B-geheugencellen aanwezig die snel kunnen reageren bij een volgende besmettingen met dezelfde indringer. Zij zorgen voor je opgebouwde immuniteit.

Lees alles over de werking van het afweersysteem, verhalen van patiënten, en de rol van het afweersysteem bij het voorkomen of juist ontstaan van ziekten in ons nieuwe cahier ‘Ons afweersysteem’.

Dit was een samenvatting van hoofdstuk 1 van het cahier Ons afweersysteem geschreven door prof. dr. Jaap van Dissel en prof. dr. Marieke van Ham.

Meer weten? Bekijk ook dit filmpje van de Universiteit van Nederland, college prof. dr. Huub Savelkoul: Hoe versla jij elke dag zeven infecties en tien tumoren? https://bit.ly/2Jmhy8j