Wat zit er in ons afvalwater?

Nederlands drinkwater is van zeer hoge kwaliteit en heel goedkoop. Het kost tussen de € 0,80 en € 1,5 per kubieke meter (inclusief belasting). Schoon drinkwater verandert in afvalwater doordat wij er ook mee douchen, wassen, spoelen en soppen, en daarmee allerlei stoffen aan het water toevoegen die er niet in thuishoren. Welke stoffen zijn dat? En hoe erg is dat?

Gemiddeld drinkwaterverbruik door Nederlandse huishoudens in liter per persoon per dag.

Organische en anorganische stoffen

Bij het spoelen van het toilet ontstaat veruit de meeste vervuiling. In poep, urine en toiletpapier zitten veel organische stof, meststoffen als stikstof en fosfor, en nog wat medicijnresten en bacteriën. Als dit water na enige tijd gaat rotten krijgt het een zwarte kleur. Daarom noemen we dit zwart water.  Al het andere huishoudelijke afvalwater heet grijs water. Dat is bijvoorbeeld  het water van de douche en wasmachine dat vervuild is met restanten van tandpasta, shampoos, crèmes en wasmiddelen. Rioolwater bevat soms ook dingen die er niet in thuis horen, zoals vochtige doekjes, tampons en frituurvet: alles wat in een afvoerput belandt, zit in onze afvalwaterstroom.

De hoeveelheden organische stof en stikstof en fosfor zijn niet zo hoog, maar omdat we zoveel afvalwater produceren, moeten we dit wel zuiveren.

Meststoffen: ammonium, fosfaat

De meeste stikstof in afvalwaterwater is aanwezig in de vorm van ammonium (NH₄⁺). Fosfor is in afvalwater vooral aanwezig in de vorm van fosfaat (PO₄^3-).

Microverontreinigingen

Naast deze bulkstoffen bevat huishoudelijk afvalwater ook zogeheten organische microverontreinigingen, dat zijn bijvoorbeeld hele lage concentraties aan medicijnresten, drugs, cosmeticaresten en microplastics. Deze stoffen staan nu sterk in de belangstelling omdat ze slechts gedeeltelijk worden verwijderd in de huidige rwzi’s en allerlei negatieve effecten kunnen veroorzaken in het milieu en waterleven. Onderzoek van het RIVM naar antibiotica en ook naar resistente bacteriën, heeft bijvoorbeeld laten zien dat biologische zuiveringsprocessen deze stoffen aanzienlijk verminderen. Maar nog niet genoeg om op bijvoorbeeld recreatiewater te lozen waar mensen er mee in contact komen. Om ook deze laatste resten te verwijderen zijn extra zuiveringstappen nodig.

Eerst zuiveren

Er zitten al met al wel duizenden verschillende stoffen in ons afvalwater. Bij lozing kunnen ze een explosieve groei van algen(eutrofiëring) veroorzaken, met zuurstofloos water en vissterfte tot gevolg. Daarom mag huishoudelijk afvalwater pas geloosd worden als het aan de wettelijke lozingseisen voor organische stof, stikstof en fosfor voldoet.