Wat weten jouw leerlingen over Systeem aarde?

Systeem aarde is een relevant onderwerp om te bespreken in de klas. Vraag daarom gratis inspirerend en interactief lesmateriaal aan, geschikt voor de onderbouw havo-vwo. Breng jij ook klimaat, kringlopen en kunst de klas in?

Ecosystemen beschrijven, duurzame oplossingen uitleggen en de impact van menselijk handelen analyseren: dat is de rode draad van dit lesmateriaal. Er zijn duidelijke aanknopingspunten met het vak biologie maar de thematiek en opdrachten zijn vakoverstijgend en sluiten ook goed aan bij aardrijkskunde en scheikunde. Ontwikkelaar en oud-stagiair bij BWM Merel Kooij vertelt in de editie van 19 september 2025 van Bionieuws waarom ze koos voor deze afwisseling:

 ‘Ik wilde laten zien dat biologie niet op een eiland staat. Alles hangt samen: natuur, scheikunde, maatschappij en zelfs kunst. Door verschillende invalshoeken te gebruiken, wordt de inhoud rijker en blijven leerlingen betrokken. […] Ik heb geleerd dat je leerlingen niet alleen kennis moet aanbieden, maar ook manieren om die kennis actief te gebruiken. Dat maakt onderwijs betekenisvol.’

Test onze lesmodule
Deze lesmodule is nadrukkelijk een pilot. Het lesmateriaal is met de grootste zorg samengesteld maar is nog niet getest in de klas. We horen daarom heel graag wat leerlingen en docenten van de lessen vinden. Wat spreekt aan, waar kunnen we aanpassingen doen om de lesmodule te verbeteren?

Docenten die toegang tot het lesmateriaal aanvragen, sturen we enkele weken later een korte online vragenlijst. Dankzij jullie ervaringen in de klas kunnen wij deze lesmodule daar waar nodig verbeteren.

Toegang krijgen tot de lessen?
Mail naar info@biomaatschappij.nl o.v.v. Lesmateriaal Systeem aarde, en laat ons weten dat je graag toegang krijgt tot de lesmodule in Wikiwijs.
Eind oktober 2025 sturen we je een e-mail met daarin de linkjes.

Voor die tijd al behoefte aan meer informatie? Mail ons je vragen of suggesties via info@biomaatschappij.nl o.v.v. Lesmateriaal Systeem aarde.

Praktische informatie over de lessen
We vertellen je graag meer over hoe je toegang krijgt tot de lessen, op welke thema’s de lessen inspelen en wat nog meer belangrijk is om te weten.

Toegang tot lessen: De lessen zijn beschikbaar via de website Wikiwijs. Op verzoek versturen we de linkjes, zo krijgen docenten en leerlingen toegang tot de modules.

Aantal lessen: In totaal zijn er 7 lessen. Deze kunnen ook afzonderlijk van elkaar en in wisselende volgorde worden gebruikt.

Thema’s van de lessen: Alle lessen starten met een prikkelende introductie. Daarna volgt veelal een leesfragment uit het boek Systeem aarde, met daarna een of meerdere opdrachten. Hierbij gaat het niet alleen om begripsvorming maar ook om oefenen in kritisch denken, reflectie en discussie.

                Les 1: Systeem aarde
In deze les gaan leerlingen op ontdekkingstocht door de onzichtbare kringlopen van onze planeet. Ze ontdekken wat er schuilgaat achter koude winterstormen, hoe zomerse bossen tot leven komen en waarom één kleine beweging in het ene systeem moeiteloos wordt doorgegeven aan het volgende.

                Les 2: Onze grote oceanen
In deze les duiken leerlingen in de verborgen wereld van de grote oceanen. Ze volgen de reis van de warme Golfstroom en ontdekken hoe hierdoor het weer, het klimaat en het leven op aarde wordt beïnvloed, van koraalriffen tot aan koude kustlijnen.

                Les 3: Zoet of zout?
In deze les ontdekken leerlingen hoe zout en zoet water van elkaar verschillen, en waarom dat belangrijk is voor het leven in de zee. Ze duiken in de wereld van stille stromingen, onzichtbare lagen en bijzonder plekken zoals de Dode Zee.

                Les 4: Jong en in een klimaatcrisis
In deze les staan de leerlingen zelf centraal. Want waarom wordt de aarde eigenlijk warmer, ook als het buiten gewoon fris is? En wat heeft smeltend ijs op de Noordpool te maken met hun eigen leven? In deze les denken leerlingen na over de vraag wat er aan de hand is – en vooral: wat zij ermee kunnen. Want echt verschil maken? Dat doe je samen.

                Les 5: Van stikstofdeeltje tot stikstofcrisis (verdiepend)
In deze verdiepende les ontdekken leerlingen de rol van de stikstof- en koolstofkringlopen en denken leerlingen na over de impact ervan op systeem aarde, en op natuur en landbouw in het bijzonder.

                Les 6: Kunstenaarsoog
In deze les bekijken leerlingen onze planeet door de ogen van een kunstenaar. Een waardevol perspectief; want hoe zien de gevolgen van een ontregeld systeem aarde eruit als zij dit zouden vertalen naar kunstwerken?

                Les 7: Het tijdperk van de mens
In deze les reflecteren leerlingen op het tijdperk Antropoceen en plaatsen daarmee systeem aarde in hun eigen belevingswereld. Hoe kijken leerlingen naar hun eigen rol en welke keuzes maken zij?

Leerniveau: De lessen zijn geschikt voor middelbare scholieren in de onderbouw havo/vwo onderbouw.

Lesdoelen: In de lessen doelen van de SLO voor havo/vwo onderbouw behandeld. Per les geven we aan om welke specifieke doelen het gaat.

Tijdsduur: Alle lessen zijn ontworpen voor een lestijd van 45–50 minuten. Je kunt de volgorde van de activiteiten naar behoefte aanpassen en zelf kiezen welke onderdelen je wel of niet behandelt.

Belangrijk om te weten: Sommige lessen bevatten video’s en audiofragmenten, laat de leerling oordopjes of een koptelefoon meenemen, of behandel deze fragmenten klassikaal.